'హిందూ మతం: ఒక కొత్త గుర్తింపు ఆవిష్కరణ

భారతదేశ జనాభా లెక్కల చరిత్రలో 1921 నివేదిక ఒక ఆసక్తికరమైన వాస్తవాన్ని వెల్లడి చేసింది: ‘“హిందూ” అనే పదం తన మతానికి వర్తించే విధంగా ఏ భారతీయుడికీ తెలియదు.’ ఈ పదం, ఈ రోజు మనం సాధారణంగా ఉపయోగించే ఒక గుర్తింపుగా, అప్పట్లో అంత స్పష్టమైన అర్థం కలిగి లేదు. 1911లో, జనాభా లెక్కల కమిషనర్ ఇ.ఎ. గైట్స్, ‘హిందూ’ అనే మతం విభిన్న కుల సమూహాలను ఒకే తాటిపైకి తీసుకురాగలదా అని నిర్ధారించేందుకు ఒక సర్క్యులర్‌ను జారీ చేశారు. ఈ సర్క్యులర్‌లో కులాల మధ్య విభజన గోడలను అర్థం చేసుకోవడానికి సంబంధించిన ప్రశ్నలు ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు, దిగువ కులాల వారికి ఉన్నత కులాల ఆలయాల్లో ప్రవేశం ఉందా? వివాహాల వంటి వేడుకలకు బ్రాహ్మణ పూజారుల సేవలు అందుబాటులో ఉన్నాయా? ఉన్నత కులాల దేవతల గురించి వారికి తెలుసా?

ఈ ప్రశ్నల ద్వారా, విభిన్న కుల సమూహాలు కనీసం కొన్ని సాంస్కృతిక రంగాలను పంచుకుంటాయా అని తెలుసుకోవాలని గైట్స్ భావించారు. అయితే, సమాధానాలు ఆశ్చర్యకరంగా ఉన్నాయి. ఈ సమూహాల మధ్య సామాజిక, సాంస్కృతిక ఐక్యత లేదని, ఉన్నత కులాలు ఉపఖండంలో చిన్న మైనారిటీగా ఉన్నాయని స్పష్టమైంది. ఈ వాస్తవం ఉన్నత కులాలకు ఆందోళన కలిగించింది. వారు ఈ సర్క్యులర్‌కు వ్యతిరేకంగా నిరసన తెలిపి, దానిని ఉపసంహరించేలా చేశారు. అయినప్పటికీ, భవిష్యత్తులో ఇలాంటి ప్రశ్నలు మళ్లీ ఎదురవుతాయని గ్రహించిన ఉన్నత కుల నాయకులు, గైట్స్ ప్రమాణాలను సంతృప్తి పరచగలిగే కొత్త ఆచారాలను ఆవిష్కరించడం ప్రారంభించారు. దిగువ కులాలకు ఆలయ ప్రవేశ కార్యక్రమాలు, ‘సామాజిక సంస్కరణలు’ అని పిలవబడే ఈ చర్యలు, వాస్తవానికి సౌందర్య మార్పులు మాత్రమే. భూమి యాజమాన్యం, రాజకీయ శక్తి వంటి దిగువ కులాల భౌతిక పరిస్థితులను మార్చకుండా, కేవలం బాహ్య రూపాన్ని మాత్రమే మార్చాయి. ఈ విధంగా, గైట్స్ సర్క్యులర్‌లో విఫలమైన ప్రమాణాలే కొత్త ‘హిందూ’ మతానికి ఆధారం అయ్యాయి.

జనాభా లెక్కలు మరియు కుల వాస్తవాలు

1921 మరియు 1931 జనాభా లెక్కలు ఉన్నత మరియు దిగువ కులాల మధ్య జనాభా వ్యత్యాసాన్ని మరింత స్పష్టం చేశాయి. ఆశ్చర్యకరంగా, ముస్లిం మైనారిటీ కూడా ఉన్నత కులాల కంటే ఎక్కువ సంఖ్యలో ఉన్నట్లు తేలింది. ఈ గణాంకాలు బ్రిటిష్ రాజ్ ప్రవేశపెట్టిన ఆధు నిక చట్టపరమైన మరియు ఎన్నికల సంస్కరణల నేపథ్యంలో ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్నాయి. పద్దెనిమిదవ శతాబ్దం మధ్యలో ‘కుల వైకల్య నివారణ చట్టం’, 1919 మరియు 1935లో ఎన్నికైన భారతీయులకు ప్రభుత్వ బాధ్యతల బదిలీ, దిగువ కులాలకు ప్రత్యేక ఎన్నికల స్థానాలు వంటి చర్యలు దిగువ కులాలకు కొత్త అవకాశాలను తెరిచాయి. మతమార్పిడులు, ఆధునిక ప్రజాస్వామ్య ఎన్నికల ప్రక్రియలు, కుల ఆధారిత వివక్షను నేరంగా పరిగణించే చట్టాల ద్వారా, వేల సంవత్సరాలలో మొదటిసారిగా దిగువ కులాలు ప్రజా మంగళ హక్కుదారులుగా కనిపించే అవకాశం పొందాయి. వీధుల్లో సమానంగా నడవడం, గ్రామంలో తాగునీటి హక్కు, విద్యా హక్కు, చేసిన పనికి వేతనం అడగడం వంటి సాధారణ హక్కులు వారికి అందుబాటులోకి వచ్చాయి. అయినప్పటికీ, ఈ హక్కులు ఇప్పటికీ ఎక్కువ మందికి అందుబాటులో లేవని గమనించాలి

. సంస్కరణలకు వ్యతిరేకత మరియు దిగువ కుల ఆందోళనలు

బ్రిటిష్ సంస్కరణలు ఉన్నత కులాల నుండి తీవ్ర వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొన్నాయి. కాంగ్రెస్ పార్టీ నాయకత్వంలో, ‘అధికార బదిలీ’ కోసం పోరాడుతున్న ఉన్నత కుల నాయకులు, రాజ్యాంగ ప్రజాస్వామ్యంలో కుల వ్యవస్థ యొక్క సామాజిక క్రమం ఉనికిలో ఉండదని భావించారు. గాంధీ వంటి నాయకులు ఈ సంస్కరణలకు వ్యతిరేకంగా ఆందోళనలు చేపట్టారు. అయితే, దిగువ కుల ప్రజల నుండి కూడా పెరుగుతున్న ఆందోళనలను వారు ఎదుర్కొన్నారు. 1924లో కేరళలో, దిగువ కులాలు తమను ‘అపవిత్రం’ చేసే ఆలయాల ముందు వీధులతో సహా అన్ని వీధుల్లో నడవడానికి హక్కు కోసం ఆందోళన ప్రారంభించారు. 1927లో, బి.ఆర్. అంబేద్కర్ మహారాష్ట్రలోని మహాద్‌లో వేలాది దళితులను నడిపించి, ప్రజా ట్యాంక్ నుండి నీటిని తాగే హక్కు కోసం ఆందోళన చేశారు. ఉన్నత కులాలు బలవంతంగా వ్యతిరేకించినప్పుడు, బొంబాయి హైకోర్టు జోక్యం చేసుకొని దిగువ కులాలకు అనుకూలంగా తీర్పు ఇచ్చింది.

ముగింపు

‘హిందూ’ మతం అనే గుర్తింపు ఒక రాత్రిలో ఏర్పడలేదు. ఇది జనాభా లెక్కలు, సామాజిక సంస్కరణలు, రాజకీయ ఆందోళనలు, మరియు శక్తి సమ తుల్యతల మధ్య జరిగిన సంక్లిష్ట ప్రక్రియల ఫలితం. ఈ ప్రక్రియలో, దిగువ కులాల హక్కుల కోసం జరిగిన పోరాటాలు ఒక కొత్త భారతదేశాన్ని ఆవిష్కరించేందుకు మార్గం సుగమం చేశాయి. అయినప్పటికీ, నీటి హక్కు, విద్యా హక్కు, సమానత్వం వంటి ప్రాథమిక హక్కులు ఇప్పటికీ అనేక మందికి అందని స్వప్నంగానే మిగిలాయి. ఈ చరిత్ర మనకు ఒక ముఖ్యమైన పాఠాన్ని నేర్పుతుంది: సామాజిక న్యాయం కోసం పోరాటం ఎప్పటికీ నిరంతరం కొనసాగాలి.